Conditiones sacramentorum ad quas ex ordinatione de iudicis qui iussi sunt causas dirimere vel iudicare , id est , Langobardus , Bera , Unifortes , Gunticius , Odolbaldus , Sicloado , Kalvila , Suniefredus & Fulgentio , iudicum , & Nazario saione , seu in presentia Morecati , Savarico , Ricario , Nantoario , Froílane , Bellone , Adoario , Sungulfo , vel ceteris plurimorum bonorum hominum presentía qui in ipso iuditio residebant. Iurant testes prolari profert Borrellus , assertor de Barone abbate & Protasio monacho , qui hoc emit de argentum vel res suas proprias & tradidit propter Deum & anime sue in monasterio ut merear adipisci premia. Item vero per kartas emptionis , comutationis , donationis quasi scripturas quas habebat legibus in sua potestate & possidebant quiete in monasterio Sancti Iermani in locum Kuxano perdidas fuerunt in Exalata ad delevatione fluvio Tete. In presentia de supradictos iudices profero testes ego Borrellus , adsertor Baroni abati , Protasio converso vel de monachos ipsius monasterii quod rex preceptum fieri iussit quiete absque ulla redibitione possidere. Et nomine testium hec sunt , Bisio , Aldinus , Benrellus , Ermengardus , Deidonus , Iustus , Dexter , Eliseus & Teudericus. Iuramus in primis per Deum , Patrem omnipotentem , & per Iehsum Christum , filium eius , Sanctumque Spiritum , qui est Trinitate unus & verus Deus , sive & per reliquias Sancti Martini , confessoris Christi , qui situs est in villa Clariano , super cuius ara venerabíle has conditiones reparationis kartarum manibus nostris continemus vel iurando contangimus , & nos iamdicti testes scimus & bene in veritatem notum abemus , occulis vidimus & aures nostre audivimus ipsas kartas , sicut superius insertum est , qui fuerunt factas ad plurímis hominibus & fuerunt receptas legibus ad Protasio converso in suburbio Elenense , in valle Confluentana.

Et alia scriptura vidimus quod fecit Adal[...] , Recesendus , Alierus vel tres alii fratres illorum , filii Elperici & Fachilones. De istos emit Protasius conversus in villare Cuxano omnem hereditatem illorum tam de istos quam de illos cui isti vendiderunt , id est de filios Benerelli & de filios Donati & de filios Bermuti & de Turibio filiis & de Kardella & filio suo Garsiane , ab omnem integrietatem in solído XI. Et scripsit Hildericus presbiter octavo kalendas iuni , anno V. regnante Karolo rege. Et vidimus scripturarum serie firmata de istos vinditores et de testes legibus.

Prima karta emptionis quod fecerunt filii & filias Morekati & de onmem hereditatem suam in villare Cuxano & de hereditate Stephaní , avunculus illorum , unde emptam habebat matre illorum Wilisinda , id est filii nominati, id est Domenicus , Vincentius , & filias , id est Rossa , Oceira , Anestasia , vinditores. Et habebat insertum ipsa carta hereditatem illorum in Cuxano ab integre , & de Rossa ubi aliquid habuit de alaudem in Tauriniano vel ceteris locis , & receperunt pretio intra omnes solidatas XXXV. Pridie kalendas aprilis & habebat in datarum anno VI. regnante Karlo rege. Scriba qui ipsa kartam scripsit Hildericus presbiter. Et vidimus eam firmatam de prescriptos vinditores & de testes legibus.

Et vidimus alia scriptura emptionis quod fecerunt Condesalba , Enuteria , Vinulii , Nantiricus , Usila , Galfaricus , Cixila , Malangecus , Natalinus , Rodesendus , Hereldes , vel Cotaleto ex medietate vendiderunt in solidatas XX. , donaverunt aliqui ad Protasio converso vel isti suprascripti vendiderunt ei. alia vero medietatem per preceptum regis debet tenere monasterius Sancti Germaní. Et scripsit hoc insertum Taredus presbiter II. idus aprilis , anno X. regnante Karulo rege. Et vidimus ipsas cartas roboratas de istos prescriptos & de testes legibus.

Et vidimus alia scriptura comutationis quod fecerunt filii Daculinas , nepti de Odesinda , &t so[..]ri sue Eterne qui fecit karta ad Odesinda , sorori sue , qui filios non relinquit , & fuerunt filias Felecessemas. Et fecerunt karta comutationis Talasia & Odesinda & Arantola & Moricellus ad Protasio converso omnia quod habebant in villa Canabellas & in Ocenias vel infra fines illorum & acceperunt in comutatione in villare Orgarese & in Pomario hereditate Protasii. Et scripsit ea Tharedus presbiter & habebat insertum in datarum X. VII. kalendas agusti , anno X.V. regnante Karulo rege. Et vidimus ipsa comutatione roborata de istos suprascriptos commutatores & de testes legibus.

Et vidimus alias scripturas & audivimus ante ecclesiam Sancti Andree locum Exalata presentes multos hominibus , ubi legebant Protasius vel ceteri monachi istas scripturas superius scriptas vel alias , ubi insertum erat quod Valerius diachonus scripsit kartas quod facerunt ei Dardus , Ardemannus , Tructulfus , Erildes , Iuvenales , Borrellus & Asenarius monachus & Dacco & Ansemarus ad Conmendato abbate , simul & Eggrasius , villare quod dicitur Tresvalles cum finibus suis , ubi edificatum est ipsum monasterium , similiter in locum Vicinulas omnem hereditatem illorum in illis locis ab integre. Et habebat in datarum ipsas scripturas III. kalendas decembris , anno XV. regnante Karulo rege.

Et vidimus alia scriptura quod fecit Conparatus presbiter ad Atalamundo & Fermosa vel filiis Ermemiro , & Protasio presbitero , & habebat ipsa scriptura insertum vineas II. in locum qui dicitur ad illo Venario , qui infrontat in furno cukario , & alia est in locum que dícitur ad Curtes , qui infrontat in vinea qui fuit Cudiscli. Et tradidit ei omnes istas vineas portionem sua & in Cuxano. Et fuit ipsa carta donationis comendata in Exalata & ibi fuit perdita , & scripsit ea Ildericus presbiter , in villa Tauriniano IIII. idus ianuarii , anno XX. regnante Karulo rege. Et dederunt isti supradicti voluntate quare egrotus erat & illi eum nutrierunt ipsum Conparatum presbiterum usuandi fructum , & nulla scriptura ei dederunt nisi solis verbis. Et vidimus & audivimus ipsa carta roborata de Conparato presbitero & de testes legibus.

Et alia scriptura vidimus quod fecit Savicellus & mandatarius Leubani , carta vinditionis ad Protasio converso de hereditatem illorum in villa Balacha I vel infra fines suos , & accepit Savicellos solidos II. Et scripsit ea carta Conparatus presbiter III. kalendas decembri , anno XXX. regnante Karulo rege. Et vidímus ipsa scriptura roborata de Savicello & mandatarío Leubani & de testes legibus.

Et alia scriptura vidimus & audivimus quod fecit Wisimoda ad Lorentio de terra qui est in Lare , in locum qui dicunt ad ipso Rubiario , illa fecit carta inmeliorationis[...] Et scripsit de hec omnia scripturas Witica presbiter IIIX. kalendas madii , anno XXX. regnante Karulo rege. Et vidimus ipsas scripturas donationis , commutationis , professionis , roboratas de supradicta Wisimoda , & Laurentio & de testes legibus.

[...]Et ille ad Protasio converso comutatione , & recepit in Femengano , & qualiter recognovit se Lorentius de II. petias de terra ibidem in illo Plano quod de ipso monasterio Sancti Andree debuissent esse.[.] Et scripsit de hec omnia scripturas Witica presbiter IIIX. kalendas madii , anno XXX. regnante Karulo rege. Et vidimus ipsas scripturas donationis , commutationis , professionis , roboratas de supradicta Wisimoda , & Laurentio & de testes legibus.

[...] Et vidimus & audivimus ipsas scripturas quas fecit Wisimoda donitum de ipsa terra in ipsa Coma , subtus ipso villare , & alia quod tenebat Geskafredus & dedit propter illum bove quod Laurentio prestabit ad opus illorum , & Laurentius dedit similiter portionem suam. Et scripsit de hec omnia scripturas Witica presbiter IIIX. kalendas madii , anno XXX. regnante Karulo rege. Et vidimus ipsas scripturas donationis , commutationis , professionis , roboratas de supradicta Wisimoda , & Laurentio & de testes legibus.

Et alia scriptura quod fecit Recusindus & uxor Bereldes & filios s[...] Rodesindus & lustus.00 Isti possidebant hereditatem de Thobias in Cuxano & Fangano , & emit Protasius ab integre exceptas portionem de Kastellano monacho , in solidos XV. Et scripsit hoc Conparatus presbiter V. idus madii , anno XXX. regnante Karlo rege. Et vidimus & audivimus ipsa karta firmata de istos vinditores & de testes legibus.''

Et vidimus alia scriptura quod fecit Iustus & Floresinda ad Witicane abbate de villare de Lare quod habebant ex comparationem , receperunt precio solidatas XV. ab Commendato abbate. Et scripsit ipsa scriptura emtionis Ricosindus presbiter , & abebat in datarum XV. kalendas octobris , anno XXXIII. regnante Karulo rege.

Et vidimus alia scriptura quod fecit Simplicius de terra vinditionis scripture in locum Macuculas qui infrontat de super in stirpe & accepit preciumo oves III. ad Protasio converso & vendidit ab integre , & Salmo similiter. Et scripsit ipsa carta Wictica presbiter IIII. nonas octobris , anno XXX. III. regnante Karlo rege. Et vidimus ipsa scriptura roborata de Simplicio & Salmone & de testes legibus.

Et vidimus alia scriptura quod fecit Marta de hereditatem suam , cum filio suo Eliseo , quod habebant in Villare Cuxano de emptione sive de partides. Fecerunt karta donationis elemosinarum ad domum Sancti Germani quod Protasius conversus fundavit in proprio suo. Et scripsit ea Luchanus presbiter , & abebat in datare VIII. idus augusti, anno XXXIIII. regnante Karlo rege. Et erat roborata de istos donatores & de testes legibus.

Et vidimus alias criptura quod fecit Alidinus que habebat insertam vineam ad kampo Lauri ubi dicitur qui fuit Pacifici ab integre & portione sua media in villare Cuxano & vachas II. et bove I. & ferramenta & vestito blavo. Hec omnia fecit karta donationis Baroni abbati vel monachis servientes Sancto Germano , & scripsit ea Protasius presbiter , & habebat insertum in datarum III. idus aprilis , anno XXX. IIII. regnante Karlo rege. Et vidimus ipsa carta roborata de mem[..] Aldini & de testes legibus.

Et vidimus alia scriptura quod fuit vinditione Venealas ad Protasio converso de hereditatem suam in villa Toriniano quod ei advenit de parentes suos vel & comparatione , quod simili vendidit Crima , mater sua. Et scripsit ea Conparatus presbiter , & acceperunt precio capras III. & II. peciolas de vinea. Et abebat in datarum insertum VIII. idus octobris , anno XXX. V. regnante Karulo rege. Et vidimus ipsa karta roborata de istos predictos & de testes legitibus.

Et vidimus alia scriptura quod fecit Ermemirus , Theodila , Thodemarus , monachi , de hereditatem illorum in villare Cuxano , de parentes illorum vel ex comparationem quod Ermemirus comparavit de filios Ricuaras , qui fuit Marias , filii Orepiani. Donationem ad domum Sancti Iermani , vel in Tauriniano & ceteris locis , aut in Rusilione , id est in Ponteliano , Pallagano , & In pau de Funelgeto , conquestium vel ad conquirere tradiderunt regulariter. Et scripsit ea Conparatus presbiter , & abebat insertum in datarum XIIII. kalendas madii anno XXX. VI. regnante Karlo. Et vidimus ipsa karta roborata de istos monachos & de testes legibus.

Et vidimus alia scriptura quod fecit Ego & Leopardus presbiter , qui erant mandatarii de Alderico , qui obiit , in potestatem de Egone qui eum nutrivit hominem legitimum , & habebat terras quod emerat in villare Thalacho de Lunina & filio suo , & comutatione quod habebat ad monachos Sancti Germani , quod omnia tradiderunt & rediderunt Baroni abbati vel monachis Sancti Germani ad proprium & fecerunt carta elemosinaria. Et vidimus eam roboratam de istos manumissores predictos & de testes legibus. Et scripsit ea Luchanus presbiter , & habebat insertum in datarum VIII. kalendas madii, anno I. inperante Karulo rege.

Et vidimus alia scriptura emptionis quod fecerunt filii Alidini , Aspadius , Wadamirus , Wistruara & Ermecontia de hereditate quod habebant per karta emptionis quod emerat pater illorum , hereditatem qui fuerat Wifredi , filius Paraparias. Et emit Protasius ipsa hereditatem suam in villare Cuxano , in solidos XIII. Et scripsit ipsa karta Eldesindus presbiter , & abebat in dadarum IIII. nonis septembris anno XXXVIII. imperante Karlo , imperatore augusto. Et vidimus ipsa karta firmata de istos vinditores & testes legibus.

Et alia scriptura vidimus quod fecit Sesenanda & Sunegildus , donatione elemosinarum pro anima Aitoni , viri sui , unde mandatores fuerunt legibus & iudicium presididerunt dare res suos propter animam suam & alodem suum quem emerat in solido V. in villare Sancto Felice & Chotaleto & medietate de Clerani , & carta fecerunt ad domum Sancti Germani vel ad ipsos monachos ibidem servientes. Alia vero medietate comutaverint pro hereditate Tructulfi , quod habebat in villa Gulgeles unde scriptura ab invicem sibi tradiderunt. Et vidimus & audivimus ipsas scripturas donationis & comutationis roboratas ab invicem de Barone abbate , de Tructulfo & ceteris monachis , de Sesenanda & Sunigaldo & de testes legibus , & ipsa parte Oderici sicut Atto comutata possidebat. Et scripsit eas scripturas Luchanus presbiter III. kalendas septembris , anno I. regnante Ludovico rege. Et vidimus firmata de istos sepedictos & de testes legibus.