Condiciones sacramentorum ad quas ex ordinatione de iudices qui iussi sunt causas dirimere vel iudicare , id est , Longobardus , Suniefredus , Unifortes , Gontilego , Calvilane , & Dodone adque Fulgentio , iudicum , Nazario saione , vel presentia Maurecati , Savarico , Wadamiro , Ricario , Nantoario , Froilane , Bellone , Adoario , Signulfo , vel ceterorum plurimorum bonorum hominum presentia qui in ipso iudicio residebant. Iurant testes prolati quos profert homo nomine Borrellus , qui est adsertor Baroni abbati & Protasi monachi vel cuncta congregatione ex cenobio Sancti Germani que situs in valle Confluente , in locum ubi dicitur Coxano , pro scripturis emptionis , donationis & comutationis que perditas fuerunt in Exalata ad delavatione fluvio Tete. Et nomina testium hec sunt , id est , Cixila , Spanila , Syon , Wisindus , Sisegutus , Oliba , Wisandus , Ildegisus , Ato , Vincio. Iuramus in primis per Deum , patrem omnipotentem , & per Iesum Christum , filium eius , Santumque Spiritum , qui est in Trinitate unus & verus Deus , sive & per reliquias sancti Stephani , martiris Christi , cuius baselica in villa Astovere fundata esse dinoscitur , supra cuius sacrosancto altario has conditiones manibus nostris tangimus vel iurando continemus , quia nos iamdicti testes scimus & bene in veritate sapemus , occulis nostris vidimus , & aures audivimus , & presentes eramus in dicta valle Confluentana , in locum Exalata ante domum Sancti Andree , apostoli Christi , & in placitos laicales , ubi vidimus & audivimus ipsas scripturas legentes & relegentes quas Baro abba in sua potestate habuit , & Protasius conversus emit , vel quislibet homo in ipso monasterio donitum fecit , vel per comutationem ibidem tradidit.

Una qui resonabat donationis scriptura quod fecit Novolenda femina ad Barone abbate & Protasio & ceteris monachís Sancti Andree & Sancti Germani , & habeat ipsa donatio insertum vinea qui est iuxta vinea nostra in locum ubi dicitur ad illas Scalas , & alia vinea qui est ubi dicitur ad Palmalata , qui infrontat in vinea Belloni , & pecia de terra qui est Orrias , qui subiungit in stratas , & alia terra qui est ad Planulos , qui est iuxta terra de iamdictos monachos , & in Oncenias omnem suam portionem quod ibidem habebat ex comparatione , in casalis & terris. Et habebat insertum in datarium anno primo imperante Karulo agusto , & scripsit ipsam donationem Witida presbyter , & vidimus eam roboratum de iam dictam feminam vel de testes legibus.

Et ipsa femina [Nonvolenda] fecit aliam scripturam vindicionis ad iamdicto abbate [Barone] & Protasio vel monachos de omnem suam portionem quod habebat in villare quod dicitur Lare per succesione parentum suorum in casalibus , hortis vel terris ab integre , & molendino quod habebat in Olecta cum Lidirane. Et vidimus dicta femina recipiente precium de hec omnia prescripta gugnapie una valente solidos VII. , & pellicia valente solidos duos , & modio uno de segale pro solidum unum & capras II. , & de vino denarios XX. Et habebat ipsa emptio insertum in datarum VIII. idus iunii , anno primo regnante Ludoviaco rege. Et vidimus ipsam emptionem roboratam de iamdicta Nonvolenda femina &t testes legibus. Et cancellarius qui eam scripsit Comparatus presbyter.

Et alia scriptura emptionis quod fecerat Attaulfus & uxor sua Cixila & Bellus iamdicto Barone abbate & Protasio vel monachos ipsius monasterii. Ataulfus & uxor Cixila vendiderunt omnem illorum hereditatem quod habebant in Villare Mazunculas vel infra fines suos in casas , curtes , orreo , ortos vel terras & Bellus ortos & casales & terra suptus ipsa parte & alia terra ad ipsa area , & recepit Bellus nobis videntibus pretium bove uno , Ataulfus & Cixilo receperunt pretium bove uno & oves capita quindecim. Et alius homo nomine Lupila in ipsa emptione inseruit donationem de terra sextariatas VI. suptus ipsa curte. Et habebat ipsa carta insertum in datarum anno XXXVI. regnante Karulo rege. Et scripsit eam Comparatus presbyter , & vidimus firmatam ipsam emptionem vel donationem de Ataulfo & Cixilone , Bellone & Lupiane , & testes legibus.

Et alia scriptura emptionis quod fecerunt Sargisus & uxor sua Balaschita & filia sua Todesera & Floridia , & habebat ipsa scriptura emptionis insertam omnem illorum hereditatem quod habebat In villa Talatio vel infra fines suos in casas , curtes , ortos vel terras. Et habebat in datarum anno XXXV. regnante Karulo rege , & cancellarius qui eam scripsit Witida presbyter. Et vidimus ipsam emptionem corroboratam de Sergiso , Todesera , & Fluridia , & de testes legibus.

Et alia carta donationis quod fecit Bellus & Ardaricus & Ferriola & Durabilis & Rando & Chinilo & Chinilo Teodilldes & Hononne ubi insertum habebat qualiter donaverant in villare Oncenias , simul & Eles , ad Barone abbate & Protasio & ceteris monachís terris & casas , curtes vel ortos , omnem illorum hereditatem quod habebant in dicto villare vel infra fines suos. Et habebat in datarii anno primo imperante Karulo rege , & scripsit eam Comparatus prebyter. Et Vidimus ipsam donationem roboratam de dictos Bellone , Ardarico , Ferriola , Durabile , Elete & uxore sua Placidia , & Chinilone , Randone , Teodillde , Honnone & de testes legibus.

Et alia scriptura donationis de Armentario monacho , ubi insertum habebat qualiter donaverat ad Witizane abbate vel monachos Sancti Germani in villare Saltone , de casas ,curtes , ortos , vel terras medietatem de omnem suam hereditatem. Et hahebat in datarii anno XXVII. regnante Karulo rege , & scripsit ipsam donationem Sancioli presbyter. Et vidimus ipsam donationem roboratam de Armentario monacho & de testes legibus.

Et alia scriptura quod fecerunt Salmon monachi & Senderidus ad Comendato abbate , & Betericus diachonus , & habebat insertum in ipsam donationem qualiter donaverunt ad dicto abbate omnem illorum hereditatem in Villa Balagari & Alione vel infra fines eorum , in casas , curtes , ortos , terras & vineas , & Betericus diachonus & vineas duas. Et habebat in datarum anno XV. regnante Karulo rege , & cancellarius qui eam scripsit Betericus diachonus. Et vidimus ipsam donationem roboratam & prescriptos donatores & testes legibus.

Et alia scriptura emptionis quod fecerat Ranesindus , ubi insertum habebat qualiter vendidit ad Wi[..]zane abbate & Protasio & ceteris monachos in villa Eume , & Canavellas , Maziuncullas , & Tobecale , & Lare , vel infra fines illorum , omnem suam porcionem quam ibidem hahebat per scripturam emptionis vel luctuosa filii sui ab integre in domibus , curtes , ortos , terras , & vineas , sicut hoc emerat de uxore sua nomine Ferriola. Et habebat in datarum anno XXV. regnante Karulo rege , & cancellarius qui eam scripsit Comparatus presbyter. Et vidimus ipsam emptionem rohoratam de Ranesindo & testes legibus.

Et alia scriptura quod fecerunt Enricus monachus & uxor sua Ragesinda , & habebat insertum in ipsa donatione qualiter donaverunt ad Barone abbate & Protasio & ceteris monachis , in villa Marazanos , vinea qui infrontat in vinea Goderici , & terra qui infrontat in terra Garsfaonis , & subtus villa Sovanias terra qui infrontat in torrente , & vinea ad illo conco qui infrontat in vinea dominicale , & terra in Clavaria que infrontat in terras de ipso monasterio. Et habebat in datarum anno XXXV. regnante Karulo rege , & scripsit eam Comparatus presbyter.

Et alia recognitionis scriptura quam fecerunt Ataulfus , Lidira , Comparatus & item Comparatus , Datila , Bellus , Baldegontia , Golderamnus , Auricius , Gondemarus , Magarius presbyter , Castinus , & Warnellus , Berematus , & omnes pares illorum in iudicio Berani & Langobardi , distringente eos Tractimiro saione. Et habebat in ipsa recognitione insertum qualiter in territorio de Ozenias nullam hereditatem debuissent habere , nec in Terra Nigra , sed in omnia cum suas fines proprium esse debet de Barone abbate , Protasio vel ceteris monachis , de Oleta usque ad ipsa archa antiqua ad Portella. Et habebat ipsa professio evaguationis in datarum anno XXXVI. regnante Karulo rege , & scripsit eam Lucanus presbyter. Et vidimus ipsam professionem roboratam de istos prescriptos & iudices , saione , & testes legibus.

Et alia scriptura donationis que fecerunt Bera & uxor sua Garsinda ad Barone abbate & Protasio & ceteris monachis de omnia quod habebant in villa Tovegalle vel infra fines suos in casas & terras vel ortos. Et habebat in datarum anno XXXIII. & scripsit eam Alaricus presbyter. Et vidimus ipsam donationem corroboratam de Berane & uxore sua & de testes legibus.

Et alia scriptura emptionis quod fecerunt Witesindus & uxor sua Emiro , & Ermorgia , Castellana , Wismoda , Laurencius , Honesta & Ernulldes ad iamdicto [Witizane] abbate , Protasio , & ceteris monachis de omnem illorum hereditatem quamhabebant in villa Lare per successionem parentum suorum vel ex comparationem , casales , ortos , & terras , & ipsam terram tenet Wismoda in usufructuario , & alias suas terras post obitum suum. Et habebat in datarum anno XXX. regnante Karulo rege. Et cancellarius qui eam scripsit Comparatus presbyter. Et vidimus ipsam emptionem roboratam de prescriptos vinditores & testes legibus.

Et alia scriptura donationis quam fecit Leonigia femina ad Vulone presbytero de vinea subtus Canellas ad Palmalata , qui infrontat in vinea qui fuit Concessi monachi , & tenebat eam Quetesindus contra legis ordinem. Et habebat in datarum anno X. regnante Karulo rege. Et scripsit eam Allo presbyter , & vidimus eam firmatam de Leonigia & testes legibus.

Et alia scriptura donationis quam fecit Cixila ad Barone abbate , Protasio & ceteris monachis , de Leco , de medietate de omnem suam hereditatem quam ibidem habebat per successionem parentum suorum , terras cultas & incultas & casas & casalibus & silvis. Et habebat in datarum anno primo imperante Karulo augusto. Et scripsit eam Lucanus presbyter , & vidimus eam firmatam de Cixilane & testes legibus.

Et alia scripturam donationis quam fecit Recosindus presbyter & dimisit ad Ildigerno , fratrem suum , & Ildegernus presbyter dimisit ad Abraham clericum , fratrem suum , in Leco ecclesiam & domos , curtes , ortos , terras cultas & incultas , silvis & garricis quod habebat ad proprio , & Abraham clerícus fecit exinde donationem huic similiter & de Ligirano ad Protasio presbytero in sua extrema voluntate. Et habebat ipsa donatio in datarum anno VIIII. regnante Karulo rege. Et scripsit eam Paternus presbyter. Et vidimus ipsam donationem roborotam de Abraham clericum & de testes legibus.

Et alias scripturas donationis quas fecerunt Vulo , Comendatus presbyter , Argimirus presbyter , Eralius , Addanasinda , Fluridia , Adesinda , Maior & Goteleba , Chindiberga , Cixilo , Alexander & Vurilio & Tructulfus monachus. Hii omnes fecerunt cartam donationis , pariter & Concessus monachus , de omnia quod videbantur habere in omni loco vel territoria , domos , ortos , vineas & terras , sive & villare Fauliano , cum fines suos , & abuerunt isti de presentes suos & avios Dextro & Salbirico , Chindeberga & Cixilone , qui fuerunt filii Mascarani , & tenuit ad proprium tempore quod regnavit Aumar ibin Aumar , regente Narbona. Unde cartas ostensas vidimus in placito Mironi comite. Isti omnes prescripti fecerunt cartam donationis ad domum Sancti Andree vel monachos ibidem Domino servientibus tam presentes quam etiam & futuris. Habebat insertum in datarum anno primo regnante Karulo rege , & scripsi eam Valerius diachonus. Et vidimus ipsam donationem roboratam de omnes istos donatores & testes legibus.

Et ea que testificamus & iuramus recte & veraciter testificamus per super adnnixsum iuramentum in Domino.

Late conditiones sub dies V. kalendas februarii , anno secundo regnante Ludovico rege.

Tunc nos iudices videntes tanta rei veritatis , perquesivimus in lege Gothorum , & invenimus in libro VI. , título V. , era Il. , ubi dicit , Set sola negligentia , casum , adque incuriam suam quisque perdiderit scripturam , vel sibi dixerit fuisse ablatam , si testes qui in eadem scripturam subscripserit adhuc subprestis existit , per ipsum poterit coram iudice omnis ordo scripture perdite reparare. Quod si testem ipsum qui in eadem scripturam subscriptor accessit mortuum esse contigerit , tunc si legitimi & cognitiores reperti fuerint alii testes , qui eadem scriptura se dicant vidisse & omnem textum vel firmitatem eius scripture plenissime nosse , similiter publice iudicum investigatione per eorum testimonium ille qui scripturam perdidit , poterit suam reparare & percipere veritatem. Tunc nos iudices vidimus & audivimus ipsos testes aliquos qui in ipsas scripturas subscripserunt & aliquos qui ibidem suos signos impresserunt tunc nos iudices ordinamus saionem nomine Nazarius qui fecisset ipsos testes iurare sicut & fecit.

Et congaudeat se Borrellus , mandatarius de Barone abbate , Protasio & ceteris monachis congregationi Sancti Germani in nostro iudicio suam percepisse iustitiam.

Nazarius saio + , qui hunc sacramentum recepi. Ispanula + , Signum Ildegisi , Signum Wisandus , Signum Attoni , Signum Wisindi , qui ad has conditiones iuravimus.

Auditorum nomina , Signum Olibani. Signum Syon. Signum Luponi. Signum Wisandi. Signum Ervigii. Signum Brudilari. Signum Boni. Signum Vincioni. Signum Cixilani. Sesegotes subscripsi. Signum Enneconi. Signum Stephani. Signum Roborati. Maurecati subscripsi. Adoarius subscripsi. Signum Sargisi. Unifortes subscripsi. Dodo subscripsi. Bera subscripsi. Indiocus. Ricario subscripsi. Longobardus.

Sanctius presbiter , qui hanc conditionem reparationis scripsi & subscripsi sub die & anno quo supra de cartas supra insertas donationis & emptionis cum exia & regressia illorum.